Bản phim 1969 Jacquou, người nông dân nổi dậy (phim)

Tiểu thuyết này từng được dựng thành phim truyền hình dàn dựng từ 1967 và công chiếu năm 1969 dài 6 tập, với độ dài 9h35 (thời lượng theo DVD phát hành năm 1999), đã gây tiếng vang lớn khi đó ở Pháp, một sự kiện quan trọng của năm. Ảnh hưởng lớn nhất của bộ phim khi công chiếu là các ngôi làng heo hút và khá nghèo nàn, ít ai biết đến hay bị quên lãng vùng Périgord thu hút rất đông du khách. Sau tập thứ hai, ngày Chủ Nhật 300 xe hội tụ về lâu đài Herm. Các ngôi nhà xây dựng từ 1680 đến 1740 (mà đoàn phim phải ngỡ ngàng) được đưa vào phim, trở thành nơi bảo tồn và được quy hoạch du lịch. Những ngôi nhà cũ kỹ rêu phong được sửa sang. Người Hội Chữ thập đỏ rồi các doanh nghiệp cũng tìm đến...Xã trưởng Fanlac phải thốt lên "Đây là mùa xuân Fanlac" và nhắc lại "đây chỉ là một khởi đầu".

Một bài báo bấy giờ (M.Jean Gavel) đã viết: "Bây giờ, Người nông dân nổi dậy không bao giờ tồn tại, ông chỉ trong trí tưởng tượng của Eugène Le Roy" nhưng "tất cả mọi người hiện nay tuyên bố là con cháu của ông" và "một nhân vật không thể chỉ là tưởng tưởng khi nó thể hiện linh hồn của cả một dân tộc".

Bộ phim do Stellio Lorenzi đạo diễn, kịch bản viết bởi Stellio Lorenzi và Michèle O'Glor với sự tham gia của các diễn viên Eric Damain: Jacquou Féral (trẻ), Daniel Le Roy: Jacquou (lớn), Claude Cerval: Bá tước de Nansac, Elisabeth Wiener: Galiote de Nansac, Paloma Matta: Lina, Isabelle Ferrand: Bertille,... và chiếu trên sóng VTV của Việt Nam vào những năm 1980. Đoàn phim có hai người gốc Việt tên Nguyễn Đại Hồng, một trong hai người phụ trách lồng tiếng và Nguyễn Thị Lan, cùng Michèle O'Glor viết kịch bản tập Sáu.

Phim này được xem là phim thành công nhất trong sự nghiệp của Stellio Lorenzi. Phim có tất cả sáu bài nhạc đệm: Jacquou le Croquant (03:45), Ballade pour flute at harpe (01:50), Adagio champetre (01:30), Sourire(01:30), Le temps qui passe (01:40), Jacquou le Croquant (03:00). Phim dựng dưới dạng nhân vật chính thuật lại cuộc đời hồi trẻ của mình, qua giọng kể của diễn viên Daniel Le Roy. Các địa điểm quay phim tại vùng Dordogne/ Périgord trong đó các địa điểm chính thuộc các công xã (xã) được mô tả trong nguyên tác văn học: Rouffignac-Saint-Cernin-de-Reilhac, Bars, Fanlac, và Périgueux là thủ phủ vùng Dordogne, một vài xã lân cận của Rouffignac Cernin St như Sarlat, Montignac.

Tên các tập phim:

  1. Những người tá điền của Nanzac (Les Métayers des Nanzac) (1h20)
  2. Đêm lễ rước nến (La Nuit de la Chandeleur) (1h26)
  3. La Tuilière (La Tuilière) (1h45)
  4. Linh mục Bonal (Le Curé Bonnal) (1h27)
  5. Cuộc nổi dậy Fanlac (La Révolte de Fanlac) (1h37)
  6. 1830 (2h)

Nội dung chính các tập phim:

Tập 1: Mô tả cuộc sống của gia đình Jacquou tại trang trại Combenegre (và các tá điền nhà Nansac) và âm mưu hãm hại cha Jacquou (Martin Féral) của bá tước Nansac với lý do chính nợ tô. Nhận thấy Martin là nông dân "nguy hiểm", Laborie - quản gia của Nansac, luôn gây sức ép đối với ông, đòi hòi nộp tô một cách quá đáng... Trong đêm Noel, khi nghe Don Engelbert tuyên úy ở lâu đài giảng đạo, lần đầu Jacquou được nhìn thấy cả nhà Nansac với quần áo quý phái trong khi các nông dân đều rách rưới, và sau đó nhìn cái bếp của nhà Nansac với những món ăn phong phú của ngày Giáng sinh, khác hẳn với gia đình cậu, giáng sinh mà gần như không có gì để ăn. Martin phải săn trộm, trong khi săn bắn là đặc quyền giới quý tộc. Laborie có ý với Marie, muốn lạm dụng cô. Jeannette Mion bà hàng xóm từng bị Laborie lạm dụng, biết điều này. Khi gia đình Jacquou không nộp đủ tô, bá tước Nansac có ý đuổi họ khỏi đất của mình, gửi trát của tòa án đến nhưng bị Martin xé. Con chó săn nhà Jacquou phải đem đi gửi do Nansac muốn họ phải giết nó, nhưng quay về nhà theo bẫy của Laborie, người muốn gia đình Jacquou giết nó vì họ không cho săn bắn trộm. Laborie giết con chó và một mảnh đạn găm vào Marie - mẹ Jacquou. Martin (Martissou) bị kích động bắn chết Laborie rồi bỏ trốn.

Tập 2: Joseph, một người nông dân được Nansac trưng dụng, đã không báo cha Jacquou cho Nansac biết. Martin vào rừng. Bốn cảnh sát đến nhà acquou vây bắt Martin. Jacquou lẻn trốn nhóm cảnh sát vào rừng gặp cha, cha cậu khuyên cậu dù còn trẻ nhưng hãy dũng cảm, chăm sóc mẹ và cư xử như một người đàn ông. Cha của Jacquou dù tìm cách lẩn tránh nhưng do bị Jansou - một người hàng xóm cho con theo dõi Martin- phản bội báo cảnh sát nên vẫn bị bắt trong đêm lễ rước nến tại nhà bạn, gia đình Mion. Fontgrave, một luật sư muốn chống lại mọi sự bất công, tự nguyện bào chữa cho Martin và được ông đồng ý. Jacquou theo mẹ (Marie Féral) bị ép dời khỏi nhà, đến ở ngôi nhà hoang ở khu nhà ngói bỏ hoang ngoài đất của Nansac ở La Tuilière, sau đó đến ở và làm việc chỗ người nông dân khá giả của Geral ở gần đó (trang trại Puypautier), có mẹ con Lina ở, dù mẹ cô bé không hài lòng, không muốn tiếp nhận người nhà của người đã giết quản gia Nansac. Mẹ con Jacquou qua nhà Mion để gặp Jeannette Mion, một người bị Laborie lạm dụng làm chứng phiên tòa xử chồng mình, nhưng cô tỏ ra lo sợ bị trả thù. Trên đường đến Périgueux, mẹ con Jacquou gặp xe ngựa của bá tước trên đường đến dự tòa.

Tập 3: Jacquou và mẹ đến thành phố sau 4 ngày đi bộ. Họ cầu lạy Maria giúp đỡ tại nhà thờ Saint-Front. Cậu xem phiên xét xử cha mình. Dù cố gắng, nhưng luật sư Fontgrave không thành công bảo vệ Martin Féral (do lời khai của Jeannette Mion bị chủ tọa khước từ,...). Thẩm phán chủ tọa và chưởng lý tìm mọi cách gây sức ép vô hiệu hóa lời khai có lợi cho Martin, bao gồm sức ép đối với gia đình ông... Martin bị kết án 20 năm tù khổ sai. Ông chủ nhà trọ không lấy tiền nhà, vì luật sư đã trả và trao cho mẹ con Jacquou một số tiền luật sư giúp đỡ. Nansac muốn đẩy mẹ con Jacquou ra khỏi nhà Geral, và Mascret - gia nhân của bá tước - đến báo cho Geral là em họ mẹ Lina là Guilhem đã được bá tước nâng đỡ sớm ra khỏi quân ngũ và đến ở. Jacquou chia tay Lina khi Guilhem đến nhà Lina, trở lại ngôi nhà hoang. Jacquou đã biết sử dụng bộ đồ nghề của cha để lại để sắn trộm, và săn được hai con thỏ để biếu Fontgrave. Cậu lập bẫy giết chó săn nhà Nansac. Sau, Jacquou được biết cái chết của cha, Jacquou đốt rừng bá tước (và bị Mascret phát hiện), chứng kiến cái chết mẹ mình vì ốm do đói và lạnh tại nhà khu trang trại La Tuilière. Cha xứ Bars vốn kỳ thị gia đình đã giết quản gia bá tước, không rửa tội cho Marie do bà lâu không đến nhà thờ (do oán Maria không thương chồng bà). Jacquou mồ côi bị ném ra những con đường lầy lội của xứ Périgord.

Tập 4: Phải lang thang xin ăn, muốn có việc làm nhưng không được đón nhận vì các nông dân quá nghèo và không muốn tiếp nhận con người đã giết quản gia của Nansac, nhưng Jacquou tình cờ được linh mục Bonal cứu giúp tại công xã Fanlac gần đó. Cậu lớn lên trong sự đùm bọc của linh mục và người giúp việc Fantille, và hiệp sĩ Galibert, cùng những nông dân tốt bụng. Linh mục không thành công khi lấy lòng nhân từ của Chúa khuyên Jacquou để Jacquou quên đi thù hận. Ngoài ở và nhận sự dạy dỗ của linh mục, Jacquou còn đến làm viêc tại chỗ ở hiệp sĩ Galibert - một quý tộc cấp tiến - và người chị. Tuy là bạn bè của nhau, nhưng vị linh mục, ông hiệp sĩ, ông lão chăn cừu La Ramée (từng đi lính cho Napoleon và trung thành chế độ này), và nhà cách mạng Cassius từng tham gia cách mạng 1789, đã có chiều hướng dạy dỗ Jacquou theo lý tưởng của họ. Jacquou khi này đã trở thành cậu bé giúp việc trong nhà thờ để che mắt Nansac, nhưng một lần dạo chơi với ông lão La Ramée đã gặp lại Nansac khi đòi lại đất đã bị chính quyền mới chia lai. Khi Jacquou lớn, cha xứ Bonal nhận được thư của cấp trên muốn ông thôi chức trong khi hiệp sĩ Galibert đã bố trí cho anh gặp lại Lina. Con cái Nansac trong một buổi dạo chơi qua nhà Lina, tại đây con trai Nansac có ý hiếp bạn Lina và Jacquou ngăn cản. Khi này Jacquou đã lính hội tư tưởng cấp tiến, có ý chống lại các thế lực phong kiến bảo thủ và hủ bại. Jacquou yêu Lina, dù mẹ cô hẳn hài lòng. Tại làng Bars, giới tăng lữ bảo thủ hô hào chống các ý tưởng cách mạng, đốt các cuốn sách ủng hộ tự do của các nhà tự do chủ nghĩa Montesquieu, d'Alembert, Rousseau, lên án và vu khống những "người phản bội" (Bonal)...Quản gia Nansac xúc phạm linh mục Bonnal, gây hấn Antoine - một người hàng xóm gần gũi - và Jacquou lao vào đánh bại.

Tập 5: Phản ánh mâu thuẫn giữa tầng lớp quý tộc địa phương và nông dân, buộc các nông dân phải có hành động phản kháng. Jacquou hô hào nông dân kiến nghị phản đối tòa Giám mục loại bỏ Bonal tại Fanlac. Linh mục Bonal (được gọi là "linh mục Hiến pháp" khi ông đứng về phía những người cách mạng) bị thay thế do ông bị các tu sĩ dòng Tên quy kết tuyên thệ Hiến pháp dân sự nền đệ nhất Cộng hòa, về nông trang ở Bars gần đó sống cuộc đời nông dân. Jacquou theo linh mục về đó ở. Một linh mục mới đến Fanlac thay thế, không được nông dân ủng hộ. Mẹ Lina có tình ý với Jacquou và muốn ngăn con gái quan hê với anh. Jacquou gặp lại Jean bạn cha mình trước đây. Galiote - con gái út Nansac - trong một lần cùng gia nhân gây hấn ông La Ramée vì tranh chấp đất đai, nhận ra Jacquou là con trai của người bi cha mình hãm hai đến chết, cô thay đổi thái độ với anh. Ông nông dân La Ramée bị người của bá tước giết, sau khi Nansac muốn lấy lại đất đai đã bị thời Cách mạng tịch thu. Do giới linh mục bảo thủ ủng hộ cho Nansac, linh mục mới định "ăn tiền" nông dân, không muốn rửa tội người chết không công nên nông dân nổi dậy chiếm nhà thờ. Nansac cho người đến gây hấn và nhận ra Jacquou là con của Martin. Linh mục Bonal qua đời sau khi nghe tin bạn chết, và ông như ngầm chấp thuận nổi dậy.

Tập 6: Lina bị mẹ và Guilhem ép kết hôn (không phải Jacquou) để họ có thể thừa kế tài sản của Géral. Cassius bị bắt vì tích cực trong vụ nổi dậy chiếm nhà thờ. Galiote phát hiện âm mưu của cha hại Jacquou và báo cho anh biết, bày tỏ tình cảm với anh. Jacquou bị Nansac hãm hại (lấy cớ Jacquou săn trộm - người Nansac bắt Jacquou bất hợp pháp), và được Galiote cứu (anh không hề biết). Lina tưởng Jacquou đã chết và không chịu được những cưỡng ép của mẹ, đã tự vẫn. Jacquou nổi dậy chống lại Nansac, tấn công lâu đài nhưng không giết ông. Bạn của Lina là Bertille giúp đỡ anh và cuối phim hai người đến với nhau. Jacquou, Jean, Joseph bị bắt. Luật sư Fontgrave giúp Jacquou chiến thắng tại phiên tòa ngày 29.7.1830, mà mọi nông dân ở vùng quê Jacquou có thể tham dự, và làm chứng. Khi đó Cách mạng đang nổ ra và thành công tại Paris, sau "ba ngày Vinh quang" buộc Charles X rời bỏ ngai vàng. Trong phiên tòa, nhiều nhân chứng (Antoine, Marc, Madeleine...) tố cáo gia đình Nansac, yêu cầu giải phóng những bất công do bá tước gây ra, ông hiệp sĩ nói sự bất hạnh của Jacquou từ bé và chế giễu Nansac. Gailiote cho tòa biết cô không bị Jacquou cưỡng hiếp. Một ngày sau, khi viên chưởng lý yêu cầu án tử hình cho Jacquou vì tội nổi loạn, luật sư liên hệ cuộc nổi dậy của Jacquou với cuộc nổi dậy ở Paris, cho rằng cuộc nổi dậy nhằm đấu tranh cho sự tôn trọng các quyền của họ, và rằng quyền lợi của họ đã bị tước bỏ bởi giới quý tộc, và Nansac là một tên tội phạm nguy hiểm mà không bị xét xử. Bồi thẩm đoàn bị sức ép của dân chúng đang nổi dậy dưới đường, tuyên bố các bị cáo vô tội. Mọi người trong phiên tòa hát bài hát cách mạng ca ngợi nền cộng hòa (Cộng hòa đang vẫy gọi chúng ta -La République nous appelle) trong khi Galiote bỏ về. Jacquou đã đến với Bertille.

Các địa điểm chính mô tả trong phim: lâu đài Herm (Château de l’Herm - nơi các nhà khoa học đã phát hiện cái giếng "cất giữ" rất nhiều tội ác), nông trang Combenègre nơi cư ngụ gia đình Jacquou, Les Maurézies - nơi cha Jacquou ngầm rèn vũ khí chống Nansac và ẩn trốn, và nhà Jacquou khi trưởng thành (thuộc địa phận xã Rouffignac Saint Cernin de Reilhac), nông trang Puypautier nơi ngụ của gia đình Lina, nông trang La Granval của Bonnal, La Tuilière - nông trang mẹ Jacquou mất, làng Bars - nơi chôn cất mẹ Jacquou, Le Gour- nơi Lina tự vẫn (thuộc địa phận Bars), làng Fanlac (thuộc địa phận Fanlac), nhà thờ Saint-Front thuộc Périgueux,...

Khác với bộ phim mới, cảnh cây cầu dẫn đến nhà thờ Saint-Font và hình ảnh nhà thờ đã phải nhờ đến hiệu ứng kỹ thuật số đặc biệt để tạo hình ảnh thật của nó vào thời Jacquou sống, do nhà thờ có mái vòm và mái đã làm mới, hình ảnh nhà thờ phim cũ, và cảnh hai mẹ con đến ven bờ sông dẫn đến nhà thờ được quay hoàn toàn chân thực.

Các tuyến nhân vật chính trong phim:

  • Jacquou và người thân trong gia đình, bạn bè, hàng xóm của gia đình ở Herm và Bars: cha, mẹ Jacquou, gia đình Mion (bà La Mion, hai vợ chồng Pierre Mion và Jeannette Mion, người thân của gia đình Jacquou), Jean (bạn thân của cha Jacquou, sau là một trong những người lãnh đạo của cuộc nổi dậy), Antoine (hàng xóm tốt, người tham gia chôn cất mẹ Jacquou, tham gia cuộc nổi dậy), Joseph (hàng xóm, làm việc cho Nansac ban đầu - không thân quen gia đình Jacquou, người phát hiện cha Jacquou bỏ trốn nhưng không báo, tham gia phiên xử cha Jacquou, sau tham gia cuộc nổi dậy), Marc (hàng xóm tốt, sau tham gia cuộc nổi dậy, làm chứng phiên tòa xử Jacquou), Jansou (hàng xóm, cho con theo dõi cha Jacquou khi lẩn trốn, sau báo cho lính đến bắt cha Jacquou tại nhà Mion),...
  • Lina và những người thân: La Mathive (mẹ Lina), Geral (cha dượng Lina), La Bertille (bạn tốt Lina), Guilhem (gã ở nhờ, em họ La Mathive, người thân gia đình Lina trở về từ quân đội sau khi Nansac giải thoát cho anh ta khỏi quân ngũ)
  • Cha xứ Bonnal và những người thân đã lập hội từ thiện: hiệp sĩ Galibert (quý tộc không có đất), La Fantille (bà giúp việc linh mục Bonnal), cụ bà Hermine (chị Galibert), ông lão La Ramée (người chăn cừu cựu Bonapartiste, bị người của Nansac giết), Cassius (một người cách mạng, một trong những người tích cực tham gia cuộc nổi dậy chiếm nhà thờ ở Fanlac, sau đó bị bắt, bị xét xử cùng Jacquou, Jean, Joseph)
  • Bá tước Nansac và những người thân: La Galiote (con gái út Nansac), Don Engelbert (viên cha xứ (tuyên úy) phụ trách vùng ở tại lâu đài của bá tước), Laborie (viên quản gia của Nansac, bị cha Jacquou bắn chết), Mascret (gia nhân của Nansac), Le Garde (gia nhân của Nansac, bị Jacquou đánh thương và ngất ở tập 4, tham gia bắt và nhốt Jacquou dưới giếng),...
  • Các nhân vật quan trọng khác: luật sư Fontgrave, chưởng lý (Kiểm sát viên của nhà vua - giữ quyền công tố), thẩm phán chủ toạ phiên tòa và hai thẩm phán, lục sự (thư ký tòa án), đoàn bồi thẩm, các sen đầm (cảnh sát), viên nhân viên tòa án đưa trát (xuất hiện tập một), tu sĩ dòng Tên (xuất hiện tập 4, hô hào đốt các sách ủng hộ tự do), cha xứ công xã Bars (người không chịu rửa tội cho mẹ Jacquou khi chết với lý do "cô đã không còn đến nhà thờ"), cha xứ Villar (được cử thay thế cha Bonnal chủ trì nhà thờ ở Fanlac, ủng hộ Nansac, chỉ chịu rửa tội cho người quá cố khi có tiền), viên thẩm phán (Le juge d’instruction - quan chức được hiệp sĩ Galibert thuyết phục đến khám nhà bá tước sau khi Jacquou mất tích), Madeleine (người cho Jacquou mẩu bánh mỳ khi cậu lang thang, sau tham gia cuộc nổi dậy),...
Diễn viên

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Jacquou, người nông dân nổi dậy (phim) http://www.imagifrance.com/tourisme-domme-dordogne... http://www.jacquoulecroquant-lefilm.com http://www.panoramio.com/photo/8291634 http://www.routard.com/photos/perigord/108305-stat... http://www.tudou.com/programs/view/6CC12pzb-0I/ http://jodel.saint.marc.free.fr/jacquou_inedit.htm http://www.vanchuongviet.org/index.php?comp=tacpha... http://www.vanchuongviet.org/index.php?comp=tacpha... http://www.vtv6.com.vn/NewsDetail.aspx?id=15379 http://www.thegioidienanh.vn/index.php?option=com_...